Anglesey National Landscape / Tirwedd Cenedlaethol Ynys Môn
The coastline of Ynys Môn, the Isle of Anglesey, hosts a great variety of fine coastal landscapes, reflecting the island’s varied underlying geology and diverse mixture of marine and terrestrial habitats. These overlap with three stretches of Heritage Coast to assure almost the entire 201 km coastline of the Island is a National Landscape.
Wiwer Goch / Red Squirrel
Mae Ynys Môn yn frith o dirweddau arfordirol cyfoethog, a ffurfiwyd gan ddaeareg a chynefinoedd amrywiol. Mae’r rhan fwyaf o’r 201 km o forlin yr ynys wedi’i dynodi’n Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ac mae’n cynnwys tair llain o Arfordir Treftadaeth.
Mae’r Tirweddau Cenedlaethol yn cynnwys cefnennau isel, dyffrynnoedd bas, a chopa Mynydd Tŵr (219m), sy’n rhan o Geobarc Byd-eang UNESCO. Mae’r glannau gogleddol wedi’u nodweddu gan bentiroedd cribog, cildraethau, a thraethau cerigos, tra bod yr arfordir dwyreiniol yn arddangos clogwyni calchfaen a thraethau tywodlyd. Mae’r ardal ddeheuol yn adnabyddus am ei thwyni tywod, sy’n arwain at Fae Aberffraw. I’r tir, mae waliau cerrig sychion a gwrychoedd yn ychwanegu at y tirwedd amrywiol.
Mae cynefinoedd yn amrywio o rosydd morol i fflatiau llaid, ac mae twyni Gwarchodfa Natur Genedlaethol Niwbwrch a chlogwyni Ynys Lawd yn safleoedd allweddol ar gyfer diddordeb botanegol ac adaregol. Mae Ynys Môn yn arwyddocaol yn archaeolegol hefyd, gyda safleoedd yn amrywio o siambrau claddu Mesolithig i Gastell Biwmares, sy’n Safle Treftadaeth y Byd.
Mae economi wledig y Tirwedd Cenedlaethol yn dibynnu’n draddodiadol ar ffermydd cymysg bach, ac mae twristiaeth yn chwarae rôl arwyddocaol bellach. Mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn boblogaidd ar gyfer archwilio’r Tirwedd Cenedlaethol, ynghyd â gweithgareddau fel caiacio, pysgota môr, a dringo creigiau. Mae llygredd golau isel yn y nos yn golygu ei fod yn fan delfrydol i edrych ar y sêr ac mae’n cynnal bywyd gwyllt nosol.
Ynys Lawd / South Stack
Ynys Môn, the Isle of Anglesey, boasts a rich tapestry of coastal landscapes, shaped by diverse geology and habitats. The island's 201 km coastline is largely designated as an Area of Outstanding Natural Beauty and includes three stretches of Heritage Coast.
The National Landscapes features low ridges, shallow valleys, and the peak of Holyhead Mountain (219m), part of a UNESCO Global Geopark. Northern shores are marked by jagged headlands, coves, and pebble beaches, while the east coast showcases limestone cliffs and sandy beaches. The south is known for its sand dunes, leading to Aberffraw Bay. Inland, drystone walls and hedgerows add to the diverse landscape.
Habitats range from marine heaths to mudflats, with Newborough National Nature Reserve's dunes and South Stack cliffs as key sites for botanical and ornithological interest. Anglesey also holds archaeological significance, with sites from Mesolithic burial chambers to Beaumaris Castle, a World Heritage Site.
The National Landscape’s rural economy traditionally relies on small mixed farms, with tourism now playing a significant role. The Isle of Anglesey Coastal Path is popular for exploring the National Landscape, along with activities like kayaking, sea fishing, and rock climbing. Low night-light pollution makes it ideal for stargazing and supports nocturnal wildlife.
Bracken Bruising Rocky Coast
